W niemieckim mamy cztery przypadki: Nominativ, Dativ, Genitiv i Akkusativ. Dativ, czyli celownik w języku niemieckim odpowiada na pytanie komu? czemu? (wem?). Jak już wiesz z poprzednich lekcji, przez przypadki odmieniają się głównie rodzajniki i niestety w celowniku zmieniają się one wszystkie, ale spokojnie nie jest to aż takie trudne. Sam zobacz 🙂
Dativ – Odmiana rodzajnika w celowniku
Poniżej znajdziesz tabele z odmianą rodzajnika określonego, nieokreślonego i przeczenia kein w celowniki w języku niemieckim.
| Rodzaj męski | Rodzaj żeński | Rodzaj nijaki | Liczba mnoga | |
|---|---|---|---|---|
| Rodzajnik określony | dem | der | dem | den + n |
| Rodzajnik nieokreślony | einem | einer | einem | – + n |
| Przeczenie | keinem | keiner | keinem | keinen + n |
Jak można zauważyć, w Dativ (celownik) w liczbie mnogiej oprócz zmiany rodzajnika, jest również dodatkowa litera -n dodawana do rzeczownika. Ale uwaga, jeśli rzeczownik w liczbie mnogiej kończy się na „-n” lub „-s”, to wtedy nie otrzymuję on dodatkowej końcówki.
Kiedy używamy Dativ (celownik) w języku niemieckim?
Zasada jest podobna jak w Nominativ, czy Akkusativ. Dativ odpowiada na pytania komu? czemy? (wem?). I te pytania możesz zadawać sobie po każdym czasowniku tak jak w przykładach poniżej.
Anna hilft der Mutter – Anna pomaga (komu?) matce
Ich antworte dem Mann – Ja odpowiadam (komu?) temu mężczyźnie
Die Fotos gefallen keiner Frau – Zdjęcia nie podobają się żadnej kobiecie
Niestety są również wyjątki od tej reguły i nie wszystkie czasowniki łączące się z celownikiem w języku polskim będą się łączyć z celownikiem w języku niemieckim. Na przykład:
Das Haus gehört den Nachbarn – dom należy do (kogo?) sąsiadów
Są to jednak wyjątki i najczęściej można jednak używać pytań do rozpoznania przypadku.
Dativ po czasownikach
Dativ używamy zawsze po czasownikach:
helfen – pomagać
gehören – należeć
antworten – odpowiadać
sagen – mówić
schenken – podarować
geben – dawać
zeigen – pokazywać
Oraz po wielu innych czasownikach, jeśli oczywiście nie znajdują się po nich przyimki, które łączą się z Akkusativem lub Genitivem. Kilka przykładów:
Ich helfe den Kindern – pomagam dzieciom
Die Lehrerin gibt den Schülern ihre Arbeiten zurück – Nauczycielka zwraca uczniom ich pracę.
Das Auto gehört dem Mann – Samochód należy do tego mężczyzny
Die Gäste geben dem Kind Geschenke – Goście dają dziecku prezenty.
Präpositionen mit Dativ – Przyimki z celownikiem
Niektóre przyimki wymuszają użycie celownika, oznacza to, że te przyimki nie mogą łączyć się z innymi przypadkami. Nawet jeśli wydawałoby się z kontekstu, że trzeba użyć innego przypadku, nigdy tak nie będzie, ponieważ po poniższych przyimkach zawsze, ale to zawsze, będzie występował biernik (Dativ). Pamiętaj, że przyimki mają zawsze pierwszeństwo, jeśli chodzi o przypadki niemieckie.
aus – z, ze środka
Wann kommt Eryk aus der Schule? – Kiedy przyjdzie Eryk ze szkoły?
mit – z
Sie fährt mit dem Auto – Ona jedzie autem
gegenüber – naprzeciwko
Gegenüber der Bibliothek befindet sich mein Haus – Naprzeciwko biblioteki znajduje się mój dom
ab – od
Ab dem 01. Mai ändern sich unsere Preise – Od 1. maja nasze ceny ulegną zmianie
nach – po, do, według
Nach dem Unterricht gehen alle in die Mensa – Po zajęciach wszyscy idą do stołówki
seit – od (gdy mówimy o czasie)
Seit einem Monat lerne ich Deutsch – Od miesiąca uczę się niemieckiego
zu – do
Anna geht zu dem Arzt – Anna idzie do lekarza
bei – u, przy, koło
Ich bin bei dem Opa – Jestem u dziadka
von – od, z, o
Ewa kommt gleich von dem Zahnarzt – Ewa przyjdzie zaraz od lekarza
Skrócone formy w celowniku
Niektóre przyimki z rodzajnikami ulegają skróceniu i przyimek ma wtedy końcówkę rodzajnika. Oczywiście obie formy są poprawne i możesz je używać kiedy chcesz, w zależności co dla Ciebie będzie łatwiejsze. Skrócone formy wyglądają następująco:
zu + der = zur
zu + dem = zum
bei + dem = beim
von + dem = vom
Czyli powyższe zdania można również napisać następująco i będą one oczywiście również poprawne
Anna geht zum Arzt – Anna idzie do lekarza
Ich bin beim Opa – Jestem u dziadka
Ewa kommt gleich vom Zahnarzt – Ewa przyjdzie zaraz od lekarza
Podsumowanie – Celownik w niemieckim
- Dativ (celownik) odpowiada na pytania komu?czemu? (wem)
- Celownik używamy w niemieckim po czasownikach helfen, geben, gefallen, schenken, zeigen, sagen.
- Przyimki mają zawsze pierwszeństwo, jeśli chodzi o przypadki niemieckie
- Dativ, czyli celownik używamy zawsze po przyimkach aus, mit, gegenüber, ab, seit, nach, zu, bei i von.
- Niektóre przyimki wraz z rodzajnikami można skracać, na przykład: zum, zur, beim, vom.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o przypadkach w języku niemiecki i wreszcie zrozumieć dlaczego są one ważne, to poczytaj o odmianie rodzajników przez przypadki.